Op zoek naar de klepel – Open brief aan Jos de Keijzer en CIP

Op het Christelijk Informatie Platform (CIP) verschenen maandag en woensdag twee artikelen van de hand van Jos de Keijzer over schepping en evolutie. In het eerste noemde hij zes argumenten waarom evolutie en de Bijbel niet samengaan, en in het artikel van woensdag zes argumenten waarom het wel samengaat. De theologische kennis zit bij De Keijzer prima, maar van de natuurwetenschappelijke kant van de zaak heeft hij, zo te lezen, de klok wel horen luiden maar de klepel nog niet gevonden. Middels deze open brief wil ik graag samen met De Keijzer en CIP op zoek gaan naar de klepel.

Geachte heer De Keijzer, beste Jos,

Met blijde verbazing las ik afgelopen maandag uw artikel op CIP.nl over waarom evolutie niet samengaat met het christelijk geloof. Mijn eerste reactie was, in navolging van 1 Samuël 10:11, “Is De Keijzer nu ook al onder de creationisten?”
Maar al snel bleek het tegendeel het geval, al weet u in uw eerste artikel een paar rake punten aan te snijden. Ik ben blij te zien dat het met uw theologische kennis omtrent evolutie en de Bijbel wel goed zit. U weet de creationistische argumenten redelijk goed op een rijtje te zetten.

Niets nieuws onder de zon
Uw natuurwetenschappelijke kennis is helaas ondermaats. Dat blijkt al uit de inleiding, waarin u beweert dat de evolutietheorie voor het eerst werd geïntroduceerd in 1859. Dat was het jaar dat Darwins On the origin of species verscheen, maar zeker niet het begin van de evolutietheorie. Varianten van de moderne evolutietheorie kom je al ver voor Christus tegen bij Chinese en Griekse filosofen. Niets nieuws onder de zon dus.

Afb. Eduard Kim, Shutterstock.com

In de theologische argumenten die u voor de schepping schetst kan ik mij grotendeels vinden, al zult u mij nooit horen beweren dat je de Bijbel letterlijk moet lezen. Elk genre dient gelezen te worden zoals het bedoeld is: de psalmen als poëtisch, en historische boeken als Mattheüs en Genesis als historisch. Dat u in uw eerste betoog de focus legt op ‘letterlijk’ is het opzetten van een stropop, om die in uw tweede betoog neer te halen. U legt creationisten woorden in de mond die ze niet zullen gebruiken, om ze vervolgens op die woorden te pakken. Op zijn zachtst gezegd is dat een smerige manier van argumenteren.

Natuurwetenschap
Helaas maar begrijpelijk schiet uw betoog te kort op het punt van natuurwetenschap. Hoewel de theologische argumenten tegen evolutie zeker niet buiten beschouwing gelaten moeten worden, zijn voor veel mensen de wetenschappelijke argumenten veel overtuigender.

Nu bent u natuurlijk geen natuurwetenschapper, dus mag ik misschien ook niet van u verwachten dat u natuurwetenschappelijke gegevens correct weergeeft. Maar u zelf waagt zich eraan iets over de natuurwetenschappelijke kant van de discussie te zeggen, dus dan is het minste wat ik mag verwachten dat u uw huiswerk hebt gedaan en in elk geval geen onjuistheden gaat lopen verkondigen. Dat doet u echter wel. Ik wil de volgende punten even aanstippen.

Radiodatering
In uw betoog van maandag schreef u:

Het zogeheten carbon dating (een manier om de leeftijd van een object te bepalen door de straling ervan te meten) is nogal onbetrouwbaar gebleken waardoor soms fossielen in een totaal verkeerde geologische periode geplaatst worden.

Ai, wat een missers! Koolstofdatering wordt niet gebruikt om de ouderdom van fossielen te bepalen. Het werkt alleen bij objecten waar koolstof in zit. Fossielen zijn vaak gepermineraliseerd (de oorspronkelijke biomaterialen zijn vervangen door mineralen). Koolstofdatering kun je niet gebruiken om de ouderdom van fossielen te bepalen, noch van de lagen waar ze in zitten. Radiodatering werkt alleen bij vulkanisch gesteente, niet bij afzettingsgesteente.
U geeft terecht aan dat koolstofdatering onbetrouwbaar is gebleken. Er blijkt namelijk nog C-14 te zitten in steenkool (300 miljoen jaar oud) en diamant (>1 miljard jaar oud). Maar als die materialen zou oud waren, dan kon er helemaal geen C-14 meer in zitten. De maximale tijd waarop het meetbaar blijft is zo’n 50.000 jaar.
Overigens wordt de leeftijd helemaal niet bepaald door de straling ervan te meten. Die wordt bepaald door de ratio tussen het radioactieve C-14 en het stabiele C-12 te meten. Die hoeveelheden worden op elkaar gedeeld, en met de halfwaardetijd (de tijd waarin de helft van het C-14 vervalt) kun je dan uitrekenen hoe oud je sample is. Mits het aan de volgende drie bewijsbaar onjuiste aannames voldoet:
-De begintoestand is bekend (beginhoeveelheden C-14 en C-12);
-De halfwaardetijd is constant;
-Het systeem is gesloten (er komt geen C-14 of C-12 bij in je sample, en het gaat er niet uit weg).

God bestaat niet
Op woensdag gingen de missers verder. Ik herken mij helemaal in uw inleiding, een christen die beweert dat wetenschappelijke waarheid ook Gods waarheid is en die niet tegen wetenschap en wetenschappelijke bevindingen (feiten) is. Dat is de omschrijving van elke creationist.

Bron onbekend

Maar u schuift ‘de evolutietheorie’ hier stiekem onder het kopje ‘wetenschap’, alsof het een feit zou zijn. Dat is niet het geval. De evolutietheorie is een ontstaansmodel, waarbij theorieën geformuleerd worden vanuit een bepaald denkkader. In dit geval het methodologisch naturalisme. Laat dat even op u inwerken. Voor de evolutietheorie bestaat God niet. Dat is de basis van waaruit men werkt. Mijns inziens is het daarom alleen al van den zotte om God toe te voegen aan evolutie. “Daarmee ga je geen atheïsten overtuigen,” zoals Jonathan Sarfati laatst tegen me zei in een interview, “maar laat je zien dat atheïsten jóu overtuigd hebben.”
De bewering dat God niet bestaat is derhalve ook geen wetenschappelijke conclusie, zoals u beweert. Het is een axioma, een uitgangspunt. De wetenschap kan zich alleen maar bezig houden met wat zintuiglijk waarneembaar is. Het bovennatuurlijke valt dus per definitie buiten het terrein van de wetenschap. Wetenschap kan helemaal niets over God zeggen. Op diezelfde manier valt evolutie óók buiten het terrein van de wetenschap. Men kan immers niet terug in de tijd om evolutie waar te nemen. Evolutie berust dan ook niet op waarnemingen, maar op interpretaties van waarnemingen. En die interpretaties komen weer voort uit een goddeloos wereldbeeld – letterlijk, een wereldbeeld waarin God niet bestaat.
Nogmaals: hoe kun je zo’n wereldbeeld als christen accepteren en in de Bijbel proberen te stoppen?

Letterlijk?
U betoogt:

Zij die Genesis 1-3 letterlijk uitleggen maken misschien juist de grootst mogelijk fout. Stel dat ze de oorspronkelijke auteur tegen zouden komen en dat die hen zou vertellen dat het hele stuk als een gedicht was bedoeld. We weten het niet zeker, maar het spreekt voor zich dat wie een gedicht letterlijk neemt, de plank gigantisch misslaat (en we bedoelen hier niet een letterlijke plank).

Tja, stel dat. Stel dat Genesis 1-3 een gedicht is. Dan zijn de Tien Geboden dat ook. Want daarin grijpt God terug op de schepping als een letterlijke gebeurtenis. En dan is het onderwijs van Jezus dat ook. Hij verwijst immers naar Genesis 1 en 2 als het gaat over het huwelijk. Het huwelijk moet je dus ook niet letterlijk nemen.
Maar stel het nu eens andersom. Het mes snijdt aan twee kanten. Stel nu eens dat Genesis 1-3 geen gedicht was? Die stelling heeft de betere papieren. We weten namelijk hoe Hebreeuwse poëzie eruit ziet. Het grootste Bijbelboek (qua hoofdstukken) is louter poëzie: de Psalmen.
Stel nu dat de schepping in dichtvorm zou zijn weergegeven, hoe zou dat er dan uitzien? Dat is geen ‘stel dat’-vraag, dat weten we! Psalm 104 geeft namelijk een poëtisch verslag van de schepping.
Nee, beste Jos, Genesis 1-3 is als een historisch verslag bedoeld. Dat wordt de hele Bijbel door bevestigd, tot aan het geslachtsregister van Jezus toe.

Wat krom is kan niet recht worden
Met een creatieve poging probeert u de zaak om te draaien wat zonde betreft. De eerste oermensen die mens werden (wanneer was dat eigenlijk?), konden niet anders dan zondigen. Want anders ben je geen mens, als je niet zondigt. Dus, volgens uw definitie, is Jezus nooit een mens geweest?
En hoe zit het dan met het eeuwige leven? God gaat de wereld herstellen naar hoe het was voor de zondeval. Begin en eind zijn sterk met elkaar verweven. Kunnen, nee, móeten we in ons verheerlijkte lichaam ook zondigen?
En dan de dood. Dat zou een geestelijke dood zijn geweest, volgens u. Maar, waaruit blijkt dat in de Bijbel? Het Hebreeuwse woord voor ‘dood’ (muth) komt meer dan 800 keer voor in de Bijbel, bij mijn weten altijd in de letterlijke betekenis. Ging Adam toen hij 930 jaar was geestelijk dood? Of de doodstraffen, in het oude Israël, waren dat geestelijke doodstraffen? Werd je gestenigd tot je geestelijk dood was?

Ging Stefanus letterlijk of figuurlijk dood bij zijn steniging?

Hebreeuwse beginnersfout
Adam gaat niet dood op de dag dat hij van de vrucht eet, merkt u terecht op. Maar dat is ook niet wat God zegt. De betekenis van ‘dag’ (yom) hangt af van de context. De uitdrukking ‘op/in de dag’ (bayom) betekent ‘ten tijde van’, of in dit geval, ‘als, wanneer’. Door voor elk Hebreeuws woord één Nederlandse vertaling te geven mis je de rijkdom van de grondtekst. Een letterlijke vertaling van ‘bayom’ als ‘op die specifieke dag’ is een slordige beginnersfout.
Of, als het geen beginnersfout is, is het een poging de Bijbel te laten buikspreken tot zij ‘evolutie’ schreeuwt.

Slechte wetenschap
Volgens u is creationisme slechte wetenschap. Welke creationistische wetenschappelijke verhandelingen hebt u onlangs gelezen? Mijn voorzichtige gok gaat zijn: nul. Anders had u namelijk al lang geweten dat creationisten ook gewoon zelf onderzoek doen en niet louter bezig zijn geweest met een hoop speculatie (alhoewel, een groot deel van wat wetenschap is, is speculatie!). Ik wil twee grote projecten onder uw aandacht brengen:
-Het RATE-project, een interdisciplinaire studie naar radiodateringstechnieken, inclusief metingen. Dat zou u eens moeten bestuderen, zeker gezien u niet correct kunt omschrijven hoe radiodatering werkt.
-Het iDino-project, creationistisch gefinancierd onderzoek naar zacht, niet-gefossiliseerd weefsel in dinosaurusbeenderen, onderzoek dat heeft geleid tot publicatie in een seculier wetenschappelijk journal.
Er is tal van onderzoek dat door creationisten wordt gedaan en gepubliceerd. Verdiep u daar eens in, voordat u uitspraken doet als:

Als model verklaart de evolutietheorie nu eenmaal veel meer feiten dan elke andere theorie die tot dusver is geopperd en wordt daarom door de overgrote meerderheid van wetenschappers ondersteund.

De evolutietheorie wordt niet aangehangen omdat zij het beste model is. Iedereen die een wetenschappelijke opleiding doet of gedaan heeft zal u vertellen dat evolutie het énige model is dat onderwezen wordt. Er wordt geen aandacht besteed aan alternatieve modellen. Evolutie heeft een monopolie. En als je je baan wilt behouden binnen de wetenschap, dan moet je ervoor zorgen dat je evolutie aanhangt en onderwijst.

DNA bewijst… schepping!
Graag zou ik wat meer onderbouwing zien voor uw stelling dat onze genetische samenstelling bewijst dat we DNA gemeen hebben met andere soorten. Zoals u wellicht (hopelijk) weet bestaat DNA uit vier verschillende eenheden: adenine, cytosine, guanine en thymine, afgekort met respectievelijk A, C, G en T. Die vier letters kom je tegen in elk organisme. Alles wat DNA heeft, heeft A, C, G en T. Dat bewijst niet dat alles van elkaar afstamt. Dat is slechts één interpretatie. Een andere, veel betere interpretatie is dat dit duidt op een gemeenschappelijk ontwerper. Want stel nu dat planten geen A, C, G en T in hun  DNA hadden, maar vier willekeurige andere basen (laten we ze B, D, H en V noemen), dan konden wij geen planten eten. Want wij hebben de bouwstoffen A, C, G en T nodig om nieuwe cellen aan te maken.
Die genen bewijzen geen afstamming, maar wijzen wel op een gemeenschappelijk ontwerp, én op een recente schepping. DNA gaat namelijk continu stuk. Door mutaties worden genen uitgeschakeld. Iedere generatie komen er zo’n 60-100 mutaties bij. De (menselijke) evolutie gaat niet de verkeerde kant op, ze holt de verkeerde kant op.

Nieuwe kleren voor De Kei(j)zer?
Eerlijk gezegd ben ik blij dat u junk-DNA aanhaalt als één van de beste argumenten om al christen in evolutie te geloven. Junk-DNA bestaat namelijk niet meer. Vroeger dacht men dat slechts een klein percentage van het DNA een functie had (genen). De rest was ‘junk’, rommel, die vrij kon muteren en evolueren totdat er nieuwe eigenschappen ontstonden.
Creationisten voorspelden dat ook in dit junk-DNA functionaliteit verborgen zat, alleen wisten we die nog niet (let op: wetenschappelijke voorspelling van creationisten). Al met de eerste resultaten van het ENCODE project zijn die voorspellingen bevestigd. Van meer dan 80% van het DNA is bekend dat het een of andere functie vervult.
Elke nieuwe wetenschappelijke ontdekking is als het kleine meisje uit het sprookje dat de menigte erop wijst dat de keizer geen kleren draagt. En met elke ontdekking moet de menigte harder schreeuwen om keizer evolutie te laten geloven dat hij nog wat om het lijf heeft.

Beste Jos, ik zou u willen uitdagen om eens écht te onderzoeken hoe het zit. Uw beweringen vertonen een naïef vertrouwen in de wetenschap. Weest u alstublieft ook eens kritisch naar die wetenschap toe. Dat vereist wat studie, want om kritisch te kunnen zijn moet u natuurlijk wel kennis hebben van de wetenschap. Daarin wil ik u graag van dienst zijn. Zullen we eens ergens een kopje koffie doen?

Hartelijke groeten,

Gert-Jan van Heugten
WaaromSchepping