De andere kant van de Etna

Shalom allemaal! Je ziet, ik ben weer terug van vakantie, helemaal fris en fruitig. Tijdens mijn vakantie heb ik onder andere een rondreis Sicilië gedaan met mijn vriendin en een hele groep andere mensen. Het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van de reis was wel het beklimmen van de Etna, Europa’s grootste actieve vulkaan.

 

De rokende Etna, gezien vanaf het Grieks amfitheater in Taormina

In de bus (we zaten veel in de bus) kregen we het standaardverhaal te horen van hoe de Etna is ontstaan. Zo’n 600.000-700.000 jaar geleden (ik kan er een weekje naast zitten) lag Sicilië nog onder water. Door een scheur in de aardkorst kwam lava naar boven dat stolde, het begin van de Etna. In de loop der jaren zijn er steeds nieuwe uitbarstingen geweest, waardoor de berg steeds groter werd. Ondertussen kwam ook de rest van Sicilië boven water. Dit gaat zo honderden duizenden jaren door, tot we in het heden zijn en de berg nog steeds af en toe van zich laat horen.

De feiten
Dat die vulkaan er is, is een feit. Daar kun je niet omheen. Nou ja, kan wel, maar dat kost je dan eventjes, het is namelijk best een grote berg. De discussie over schepping of evolutie gaat dan ook niet om feiten. Het gaat om de interpretatie van de feiten. En het scheppingsmodel heeft, zoals bijna altijd, de betere papieren, ook wanneer het om de Etna gaat.

Feit 1: kalksteen
Een groot deel van de toplaag van Sicilië is kalksteen. Dat gesteente vind je ook terug onder de Etna. De lava heeft zich door die laag van kalksteen heen gewurmd. De kalksteenlaag is dus eerst afgezet, en vervolgens is daar de lava overheen gekomen.
Kalksteen bestaat calciumcarbonaat: de schelpjes van microscopisch kleine zeediertjes (foto rechts). Er worden ook vaak grotere fossielen in gevonden. Kalksteen is dus een afzettingsgesteente dat in water is gevormd.
De kalksteenlaag onder de Etna vind je niet alleen op Sicilië. Die laag beslaat een enorm gebied. Dit is dezelfde laag die je tegenkomt in Noord-Ierland, bij de White cliffs of Dover, in Frankrijk… Je kunt deze laag zelfs helemaal volgen via Turkije en Israël naar Kazachstan in Centraal-Azië.

Feit 2: kussenlava
De oudste uitbarstingen van de Etna waren onder water. Dat kun je zien aan de vorm van de gestolde lava (links). Als lava onder water uithardt krijgt het een ronde vorm, als een kussen. In het Engels wordt dit pillow lava genoemd, kussenlava. Dat het die vorm krijgt heeft te maken met de snelheid waarmee lava afkoelt, die is onder water veel hoger dan aan de lucht. Daarom stolt de lava snel en krijg je een harde korst. Als de druk te hoog wordt ontstaat er een nieuwe ‘bel’ naast de eerste, waardoor je een structuur van glooiende bobbels krijgt.

Feit 3: actief
De Etna is nog steeds actief. Een continue rookpluim herinnert je eraan dat je op een berg staat die ieder moment kan rommelen. Gemiddeld komt er zo’n 0,8 kubieke meter lava per seconde omhoog. De Etna is zo’n 3300 meter hoog en heeft een grondoppervlak van 1190 vierkante kilometer. Door de berg als een kegelvorm te benaderen kun je de inhoud uitrekenen:

V = 1/3 x B x H = 1/3 x 1190 x 3,3 = 1300 kubieke kilometer (afgerond).

Met de huidige gemiddelde vormingssnelheid komt er zo’n 0,025 kubieke kilometer berg per jaar bij.

 

Feit 4: radioactief
De ouderdom van vulkanisch gesteente kun je berekenen met radiodateringstechnieken. Radiodatering is niet de meest betrouwbare vorm van ouderdomsbepaling, omdat er nogal wat aannames in zitten. Dat verdient een apart artikel om daar eens verder op in te gaan, maar de samenvatting van de aannames is:

1. De begintoestand is bekend (hoeveel van elk (radioactief) element er in de steen zat toen deze stolde);
2. De vervalsnelheid is constant;
3. Het systeem is gesloten (er komt geen radioactief materiaal van buitenaf bij, en het gaat ook niet weg).

Al deze aannames zijn aantoonbaar onjuist. Dat blijkt onder andere omdat gesteente van de Etna is gedateerd met de zogenaamde kalium-argonmethode. Gesteente van bekende ouderdom is gedateerd en geeft een extreem hoge ouderdom: een sample van de uitbarsting van 122 v. Chr. werd gedateerd op 250 duizend jaar oud (± 80.000 jaar). Een ander sample, gevormd bij de uitbarsting van 1792, kreeg een ouderdom toegewezen van 350 duizend jaar oud (± 80.000 jaar).

De grond bij de krater van 2001-2002 was nog warm genoeg om waterdamp te vormen. Welke radiometrische leeftijd zou dit gesteente krijgen…?

Oude aarde-interpretatie
In de achttiende eeuw waren er steeds meer mensen die zich af begonnen te zetten tegen God en de Bijbel. Dat deed men door aan het begin te morrelen. De schepping, waarvan algemeen werd aangenomen en was berekend dat zij rond 4000 v. Chr. had plaatsgevonden, werd verder teruggedreven in de tijd. Dat kwam door het filosofische uniformiteitsbeginsel: het heden is de sleutel tot het verleden.

De zondvloed was een catastrofaal gebeuren. Bron afbeelding onbekend.

Waar de Bijbel spreekt van een wereldwijde zondvloed werden catastrofes in die tijd afgedaan als verschijnselen die van weinig geologische invloed waren. De echte opbouw van de lagen gebeurde juist in de lange perioden daartussenin.
Van die interpretatie komt men steeds meer terug. Uit recente natuurrampen blijkt namelijk dat deze catastrofes juist wel zorgen voor veel geologische afzettingen.

Het beste model
De miljoenen jaren ontbreken in de geologie. De afzettingsgesteenten laten geen ruimte voor miljoenen jaren:
-De sedimentaire lagen bevatten fossielen. Dat betekent dat ze snel zijn afgezet (anders heeft een organisme geen tijd om te fossiliseren).
-Er zijn geen sporen van erosie tussen de gesteentelagen. Als er miljoenen jaren tussen de vorming van de lagen had gezeten, zou je sporen van erosie mogen verwachten, net zoals je nu ziet bij de bovenste sedimentaire lagen.
-Daar komt nog eens bij dat veel van die lagen (zoals het kalksteen onder de Etna) enorme gebieden beslaan: een compleet werelddeel, in dit geval. Je kunt alleen maar een laag krijgen die een heel werelddeel beslaat, als dat hele stuk land gelijktijdig onder water heeft gestaan.
Deze feiten wijzen op een wereldwijde vloed. Die vloed is dan niet rustig geweest met een regenbuitje en een badkuip-ark, maar juist catastrofaal. Volgens veel Bijbelse geologen zijn tijdens de vloed de tektonische platen ontstaan en opgebroken die op de aardkorst drijven.

Wisselwerking
Het Bijbelse model verklaart de Etna, en de Etna bevestigt het Bijbelse model. De eerste uitbarstingen van wat nu de Etna is vonden plaats aan het einde van de zondvloed, nadat de kalklagen (feit 1) waren afgezet die nu de basis van de vulkaan vormen. De Etna begon onder water, getuige de kussenlava’s (feit 2).
Toen God halverwege het vloedjaar een wind liet opsteken waardoor het water van de continentale platen afvloeide en ze droog kwamen te liggen, was de basis van de Etna al gelegd. Verdere uitbarstingen waren boven de grond en de lava stolde in de lucht.

Sinds die tijd is de vulkaan gaan groeien. Dat is natuurlijk geen continu proces geweest, en door aardbevingen en erosie is er ook weer een gedeelte van het gesteente afgebrokkeld. Maar uitgaande van de berekening onder feit 3 kun je stellen dat er niet meer dan 52.000 jaar nodig is geweest om de Etna te vormen. Zelfs met erosie is dit moeilijk op te rekken naar 600.000 jaar. Toch is 52.000 jaar beduidend meer dan de 6.000 jaar die de aarde oud is als je uitgaat van de Bijbel. De clue zit ‘m erin dat in deze berekening de vormingssnelheid constant is gehouden (0.8 m³/s). Maar dat getal is variabel. Dit was het gemiddelde van 1971-2011. Maar wie zegt dat dat vroeger niet meer was? Zeker in het begin, toen de vulkaan nog klein was, zal het uitgebraakte volume hoger zijn geweest. Er lag toen immers nog geen 3 kilometer hoge berg boven de magmakamer, en er was dus minder druk van onderaf nodig om tot uitbarsten te komen. Die berekende 52.000 jaar kan dus flink worden teruggeschroefd.
En dan het vierde feit, de radiodatering. Dat wordt vaak aangehaald als hét bewijs voor een oude aarde. Maar als je die dateringsmethoden al niet kunt vertrouwen voor gesteente waarvan de ouderdom bekend is, waarom dan wel voor gesteente van onbekende ouderdom? De samples van de Etna zouden geen ouderdom van honderdduizenden jaren mogen laten zien, als ze in de bekende geschiedenis zijn ontstaan.

Berg van vuur, poel van vuur
Vulkanen als de Etna passen prima in het plaatje van een jonge aarde en een wereldwijde zondvloed. Dat heeft natuurlijk ook gevolgen. Want als de Bijbel de waarheid spreekt over aardse, controleerbare zaken, dan mag je erop vertrouwen dat de Bijbel ook de waarheid spreekt over geestelijke zaken zoals het eeuwige leven.
Ieder mens heeft volgens de Bijbel een eeuwige bestemming: bij God, op de nieuwe aarde, of weg van God, in de poel van vuur, de hel. De keuze waar je de eeuwigheid wilt doorbrengen moet je in dit leven al maken. Als jij in dit leven niets met God te maken wilt hebben, waarom zou God dan wel de eeuwigheid met jou door willen brengen?
Vanuit jezelf kun je de hemel niet verdienen. Wij kunnen als mensen nooit goed genoeg leven om bij God te komen. Daarom is God Zelf naar de aarde gekomen: Jezus Christus heeft het perfecte leven geleefd. Door in Hem te geloven rekent God ons onze fouten niet aan, en mogen wij de eeuwigheid met Hem doorbrengen.
Zo zie je, het wereldbeeld waarmee je naar deze berg van vuur kijkt, kan je behoeden voor de poel van vuur.